IJskoude humor
‘Do you want to build a snowman?’ Een wereldberoemde zin uit het wereldbero
emde gelijknamige liedje van de wereldberoemde Disney animatiefilm Frozen uit 2013, de meest succesvolle animatiefilm ooit gemaakt (tot nog toe), met een bescheiden opbrengst van een ruime miljard dollar. Wie kan er nu oprecht zeggen dat hij of zij deze film niet leuk vindt? Wie kan zeggen dat de liedjes niet pakkend zijn? Of dat het verhaal niet mooi en vermakelijk is? En bovenal: wie kan zeggen dat de film niet grappig is? Dit laatste is een interessant punt, vonden wij. Waarom is deze film zo grappig in alle landen van de hele wereld?
In ons onderzoek kijken wij naar het vertaalproces van humor in Frozen. Wat velen zich namelijk niet realiseren, is dat dit vertaalproces zeer complex kan zijn. Deze complexiteit in vertalen van humor zit in het verschil in taal en cultuur. Een grap kan in de ene taal en cultuur heel goed werken, maar in de taal waarnaar het vertaald wordt wellicht niet. Het vinden van een functionele equivalentie van grappen kan een cultureel filter in ondertiteling vereisen. Dit paper richt zich daarom op de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre is de Nederlandse ondertiteling van de oorspronkelijke Engelse tekst cultureel aangepast op het gebied van humor in de animatiefilm Frozen?
Door middel van een contrastief hermeneutisch onderzoek wordt in dit paper onderzoek gedaan naar het gebruik van culturele aanpassingen tijdens het maken van Nederlandse ondertiteling van humor in de Amerikaans-Engels gesproken Disney animatiefilm Frozen. Door humoristische fragmenten in delen in hanteerbare categorieën geïnspireerd op Buijzen en Valkenburg (2004) en deze categorieën vervolgens te analyseren aan de hand van het Extralinguistic Culture-bound Reference Model (ECR) (Pedersen, 2005), wordt gevonden dat er inderdaad vaker rekening gehouden wordt met de Target Language dan met de Source Language tijdens het vertalen, hetgeen een culturele aanpassing aangeeft. Bovendien wordt er relatief weinig gebruik gemaakt van direct translation, wat aangeeft dat er vrijwel altijd sprake is van een vorm van aanpassing aan de doeltaal.
Natuurlijk is het analyseren van één film pas het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. Om met een meer valide resultaat te komen, zullen we de de kou weer in moeten om aan meer materiaal te komen. Dat is natuurlijk geen probleem, want the cold never bothered me anyway!