Grappen vs Grapkes: Lopen Nederland en Vlaanderen synchroon?
Nederland en Vlaanderen worden vaak gezien als één en hetzelfde, omdat er dezelfde taal wordt gesproken. Alleen komen de mensen die dit denken, bedrogen uit. Al sinds 1839, de onafhankelijkheid van België, groeien de Nederlandse en Vlaamse cultuur steeds meer uit elkaar. Zo erg dat er sinds eind jaren ’90 zelfs aparte nasynchronisaties van films worden gemaakt in het Vlaams. Hoe verhoudt deze Vlaamse nasynchronisatie zich tegenover die in het Nederlands? Wat zijn de verschillen hiertussen en hoe verhoudt dit zich tot de cultuurspecifieke eigenschappen van Vlaanderen en Nederland?
In dit contrastieve onderzoek over nasynchronisatie hebben we gekozen voor het analyseren van de Nederlandse en Vlaamse nasynchronisatie van de animatie/komedie film ‘The Incredibles’. Dit, omdat grappen zeer cultureel bepaald zijn (Fine & de Soucey, 2005; Alden, Hoyer & Lee, 1993) en daardoor het best onderzocht kunnen worden als het gaat om het kijken naar cultuurverschillen. In onze analyses stonden de dimensies van House (1996) en Hofstede (Bell, Ross & Faulkner, 1998) centraal bij het kijken naar de cultuurverschillen die terugkwamen in ons onderzoek.
Uit de resultaten blijkt dat de Nederlandse vertaling voornamelijk de focus heeft op ‘orientation towards self’ en de Vlaamse vertaling meer de focus heeft op de ‘orientation towards other’. Dus de Vlamingen gingen bij de vertaling van de grappen minder uit van zichzelf als individu en meer uit als deel van een groep. Dit zie je terug in de manier waarop de grap over het winnen van een race gemaakt wordt. In de Nederlandse versie wordt de focus gelegd op de het individu: ‘Ik ben alleen een heel klein beetje de beste’. Terwijl in de Vlaamse versie ook meer rekening gehouden wordt met de ander: ‘Ik zal maar winnen met een heel klein verschil’. Daarnaast was de Nederlandse vertaling ook een stuk directer in het maken van de grappen (‘Vlieg op nu’ vs. ‘Vlieg naar huis, buddy’) en werd in de Nederlandse vertaling minder formeel taalgebruik gebruikt dan in de Vlaamse versie (‘je’ vs. ‘u’).